Spis treści:
Tirana co zobaczyć?
Tirana, stolica Albanii, to nietuzinkowe, kolorowe miasto, które zaskakuje swoją energią, historią i unikalnym charakterem. Choć często bywa pomijana na rzecz nadmorskich kurortów czy górskich krajobrazów Albanii, warto naszym zdaniem zatrzymać się tu choćby na jeden dzień, by odkryć jej najważniejsze atrakcje. Spacerując po centrum Tirany, można zobaczyć ślady burzliwej przeszłości kraju, podziwiać nowoczesne oblicze miasta oraz poczuć niezwykle gościnną atmosferę. To miasto, któremu warto poświęcić dzień lub dwa. To miejsce dobre szczególnie dla tych, którzy lubią nietuzinkowe kierunki i chcą lepiej poznać Albanię od środka.
Tirana jako stolica młodego bądź co bądź kraju, który na dobre zaczął się zmieniać dopiero w XXI wieku jest szybko zmieniającym się i rosnącym miastem. Spacerując i jeżdżąc autem mieliśmy wrażenie, że okolice centrum miasta to jeden, wielki plac budowy. To też największe miasto Albanii, w którym jak się szacuje, żyje ponad 1 mln osób
Gdy byliśmy w roku 2024 powstawało mnóstwo nowoczesnych wieżowców biurowych i hoteli, które niebawem o ile nie już zmienią jeszcze bardziej oblicze miasta.
Dlatego jeśli masz tylko jeden dzień to odwiedzając stolicę, warto zobaczyć w Tiranie te atrakcje turystyczne, które najlepiej oddają charakter miasta. My zrobiliśmy to z Kingą i Albim z Kaki Tours, z który odkrywaliśmy Albanię. I chyba bardzo dobrze, bo dzięki temu nie traciliśmy czasu na zbędne poszukiwania, a mogliśmy przemieszczać się od atrakcji do atrakcji w sercu miasta i na jego obrzeżach.
Historia Tirany
Stolica Albanii, ma stosunkowo krótką, ale burzliwą historię. Miasto zostało założone w 1614 roku przez Sulejmana Paszę Bargjiniego, osmańskiego generała, który zbudował tu meczet, piekarnię i łaźnię. Długo było niewielkim ośrodkiem handlowym w ramach Imperium Osmańskiego.
Prawdziwy przełom nastąpił w 1920 roku, kiedy Tirana została ogłoszona stolicą niepodległej Albanii. W okresie międzywojennym przeszła dynamiczną modernizację, a w latach 30. XX wieku włoscy architekci, tacy jak Armando Brasini, nadali jej bardziej europejski charakter. Albańczycy najlepiej wspominają okres włoski, ponieważ powstawało wówczas najwięcej pięknych budynków, które możemy podziwiać do dziś.
W czasie II wojny światowej Tirana była okupowana przez armię Mussoliniego. W odruchu sprzeciwu powstał ruch komunistycznej Albanii, który wyzwolił miasto w 1944 roku. A następstwem tego była komunistyczna dyktatura.
Najbardziej dramatyczny okres w historii miasta przypadł właśnie na lata rządów Envera Hodżyy (1944–1985), kiedy kraj stał się jednym z najbardziej izolowanych na świecie. W tym czasie wzniesiono tysiące bunkrów, a Tirana została przebudowana w duchu socjalistycznym – z szerokimi alejami i monumentalnymi budynkami administracyjnymi.
Po upadku komunizmu w 1991 roku miasto zaczęło się gwałtownie zmieniać. Dawne szare budynki zyskały kolorowe fasady, a Tirana stała się centrum dynamicznego rozwoju Albanii. Dziś to nowoczesna, tętniąca życiem metropolia, w której historia splata się z nowoczesnością, tworząc unikalny charakter miasta.
Tirana – mapa ciekawych miejsc
Atrakcje Tirany
Plac Skandenberga w Tiranie
Można śmiało rzec miejscem, z którego Albańczycy są najbardziej dumni w Tiranie i warto zobaczyć jest Plac Skanderbeg.
Gjergj Kastrioti „Skënderbeu” czyli po polsku Jerzy Kastriota Aleksander Wielki to władca i dowódca wojskowy, który żył na początku XV wieku. Co ciekawe kluczowa postać zarówno w historii Albanii ale i Polski. Skanderbeg wsparł Bitwę pod Warną, jest uważany za jednego z najwybitniejszych generałów wszechczasów i ikonę chrześcijaństwa oraz Albanii. Pomnik Skanderbega to jedno z miejsc, które warto zobaczyć przy placu.
Plac jego imienia to centralny punkt Tirany i doskonałe miejsce na rozpoczęcie zwiedzania. Plac słynie z tego, że otoczony jest najważniejszymi budynkami stolicy kraju, z których warto wymienić Operę Narodową, Muzeum Narodowym, które w 2024 było w remoncie.
Po przeciwnej stronie zobaczycie budynek zaprojektowany przez włoskiego architekta Vittocio Ballio Morpurgo. Dziś mieści się w nim Bank Albanii. Od 2015 r. działa tu też muzeum albańskiej waluty lekë.
Meczet Ethem Beja w Tiranie
Jeden z najstarszych zabytków Tirany, który przetrwał lata ateizmu w Albanii. Jego wnętrze zachwyca pięknymi freskami przedstawiającymi krajobrazy, co jest rzadkością w islamskiej architekturze.
W czasach dyktatury Envera Hodży większość nowszych obiektów sakralnych jakichkolwiek wyznań była burzona. Przetrwały nieliczne, które przedstawiały dużą wartość historyczną. Ich przeznaczenie było jednak zmienianie, ponieważ w czasach komunizmu praktyki religijne były nielegalne i surowo karane.
Pazari i Ri – nowy bazar w Tiranie
Jeśli będziecie na placu to macie bardzo blisko do bardzo ciekawego bazaru, który nazywa się Pazari i Ri. Powstał on w 1931 roku. Całkiem niedawno został przebudowany i odnowiony. To wciąż jeden z największych bazarów w stolicy.
Można tu kupić dosłownie wszystko od owoców, warzyw, ryb, mięsa po różne pamiątki.
Naprzeciwko bazaru znajduje się restauracja Nur, zlokalizowana w… meczecie. Serwują tu znakomitą qofte z grilla.
Warto się tu wybrać. Więcej o daniach kuchni albańskiej przeczytacie w naszym tekście:
Piramida w Tiranie – kontrowersyjny relikt przeszłości
Zbudowana w latach 80. XX wieku jako muzeum ku czci dyktatora Envera Hodży, obecnie jest symbolem transformacji miasta. Została zaprojektowana przez jego córka więc nikt nie mógł kwestionować pomysłu powstania takiego szalonego obiektu.
Przez lata popadał w ruinę, ale niedawno rozpoczęto jego rewitalizację, przekształcając go w centrum kultury i technologii.
My byliśmy tu po zmroku i mogliśmy przekonać, się, że jest to popularny punkt widokowy na Tiranie i miejsce spacerów mieszkańców i turystów.
Blloku – dzielnica artystyczna i dawny rejon komunistycznej elity
Piramida znajduje się obok dawnej dzielnicy komunistycznych elit zwanej Blloku. Dziś to jedna z najmodniejszych części miasta, która jest pełna kawiarni, restauracji i street artu. Wybraliśmy się tutaj po wieczorem i musimy przyznać, że byliśmy zaskoczeni tym, jak popularne i oblegane jest to miejsce.
To symbol nowoczesnej i kosmpolitycznej Tirany. A także idealne miejsce na lunch czy chwilę odpoczynku.
Bunk’Art 1 – podróż w głąb albańskiej historii
To jedna z najbardziej niezwykłych atrakcji Tirany, która pozwala poznać mroczną historię komunistycznej Albanii. To ogromny przeciwatomowy bunkier, który powstał w latach 70. XX wieku z rozkazu dyktatora Envera Hodżyy – paranoicznego przywódcy, który przez blisko 40 lat rządził Albanią żelazną ręką.
Bunkier składa się z ponad 100 pomieszczeń i długich, betonowych korytarzy, które miały służyć jako schronienie dla elity rządzącej na wypadek ataku nuklearnego. Obiekt był trzymany w tajemnicy i przez dekady pozostawał zamknięty dla zwykłych obywateli. Dziś przekształcono go w muzeum historii Albanii, które w realistyczny sposób oddaje atmosferę reżimu Hodży.
W środku znajdziesz m.in.:
- Autentycznie zachowane wnętrza – w tym gabinet Hodży i sale konferencyjne, które miały być używane w przypadku wojny.
- Ekspozycje multimedialne – przedstawiające represje polityczne, działalność tajnej policji Sigurimi oraz codzienne życie w Albanii pod rządami dyktatora.
- Sekcja poświęcona bunkrom – Albania w czasach komunizmu zbudowała ponad 170 000 bunkrów, obawiając się ataku ze strony Zachodu lub ZSRR. W Bunk’Art można zobaczyć, jak wyglądały i do czego miały służyć.
- Dźwięki przeszłości – w niektórych częściach bunkra odtwarzane są archiwalne nagrania propagandowe, co potęguje klimat grozy.
Muzeum znajduje się na obrzeżach Tirany, w pobliżu góry Dajti. Najłatwiej dostać się tam taksówką lub autobusem miejskim. Można tu skorzystać z jednej z atrakcji miasta jaką jest kolejka linowa Dajti Express.
Bunk’Art 2 – schron elity komunistycznej w centrum miasta
Charakterem przypomina schron atomowy pod górą Dajti. To jedno z bardziej unikalnych muzeów w Tiranie, mieszczące się w dawnym bunkrze przeciwatomowym zlokalizowanym w centrum miasta kilka kroków od Placu Skanderbega. Ekspozycja opowiada o represjach komunistycznego reżimu i tajnej policji Sigurimi, dając wgląd w mroczną historię kraju.
Muzeum Dom Liści (House of Leaves) – tajemnice albańskiej bezpieki
Muzeum Dom Liści (alb. Muzeu Shtëpia me Gjethe) to jedno z najbardziej intrygujących miejsc w Tiranie. Znajduje się w budynku, który przez dziesięciolecia pełnił rolę tajnej siedziby Sigurimi – albańskiej policji politycznej, odpowiedzialnej za inwigilację, represje i brutalne przesłuchania obywateli w czasach reżimu komunistycznego. Koniecznie polecamy, żeby odwiedzić to miejsce, żeby lepiej poznać mroczne czasy Albanii i zrozumieć zmianę jaka dokonała się w tym kraju.
Jednak pamiętajcie, że to miejsce dla osób o mocnych nerwach. Muzeum Dom Liści daje wgląd w ponurą przeszłość Albanii i metody działania tajnych służb:
- Stare urządzenia podsłuchowe, nagrania i dokumenty, pokazujące, jak śledzono obywateli lub zdobywano informacje o podejrzanych.
- Cela przesłuchań, w której podejrzanych torturowano psychicznie i fizycznie.
- Relacje ofiar reżimu – historie ludzi, którzy zostali uwięzieni, oskarżeni o zdradę lub zmuszeni do życia w strachu.
- Multimedialne ekspozycje – pokazujące skalę inwigilacji oraz sposób działania Sigurimi
Przyznajemy, że po wyjściu musieliśmy iść na spacer do lokalnego baru, żeby otrząsnąć się po tym co zobaczyliśmy.
Komiteti Bar
Dlatego poszliśmy na spacer do miejsca, które słynie z dobrej kuchni, dobrej kawy i możliwości degustacji albańskiej rakiji, czyli do Komiteti Bar.
Można tu zamówić deskę rakiji, w której znajduje się osiem różnych gatunków rakiji produkowanej w Albanii.
Kieliszek kosztuje 100 lek.
Air Albania Stadium – nowoczesna wizytówka Tirany
Ten stadion to nowoczesna twarz Albanii. Stadiumi Air Albania, znany także jako Arena Kombëtare. Warto wiedzieć, że to najnowocześniejszy obiekt sportowy w kraju i jeden z najważniejszych punktów na mapie Tirany. Stadion jest połączony z bardzo nowoczesnym hotelem Mariott.
Powstał on w miejscu starego Stadiumi Qemal Stafa, który był największym stadionem Albanii od 1946 roku. Oddano go do użytku w 2019 roku. Projektowała go włoska pracownia Archea Associati.
Kilka ważnych informacji:
- Stadio ma 22 500 miejsc i spełnia najwyższe standardy UEFA, dzięki czemu może gościć międzynarodowe mecze.
- Jest domem reprezentacji Albanii w piłce nożnej oraz klubu KF Tirana.
- Jego charakterystycznym elementem jest wysoka czerwona wieża (o wysokości 112 metrów), która dominuje nad okolicą.
Co zobaczyć obok stadionu:
- Park Młodzieży (Parku i Rinisë) – idealne miejsce na spacer przed lub po meczu.
- Plac Matki Teresy – jednego z głównych placów Tirany, otoczonego budynkami rządowymi.
- Uniwersytet Tirańskiego – jednej z najważniejszych uczelni Albanii.
Polskie akcenty w Tiranie
Co ciekawe w Tiranie można trafić na kilka polskich akcentów. To między innymi popiersie papieża Jana Pawła II znajdujące się obok narodowego stadionu Air Albania.
Przy budynku Albańskiej Akademii Nauk wisi tablica upamiętniająca Lecha Kaczyńskiego. Był to wyraz uznania dla jego zaangażowania w rozwój stosunków polsko-albańskich oraz poparcia dla euroatlantyckich aspiracji Albanii.
Natomiast w Parku Młodzieży (Rinia) można zobaczyć popiersie naszego słynnego kompozytora Fryderyka Chopina. To jeden z ciekawszych polskich akcentów w stolicy Albanii. Pomnik powstał w 2023 z inicjatywy polskiej ambasady w Tiranie.
Nocleg w Tiranie
Zatrzymując się na jeden dzień w Tiranie nocowaliśmy w hotelu Boka przy nowym bazarze Pazari i Ri. Dobra lokalizacja, wygodne pokoje, śniadanie może nie wybitne, ale były w porządku. No i dobra kawa.
Atrakcje blisko Tirany – jezioro Bovilla – raj dla miłośników natury
Odwiedzając stolicę Albanii wybierzcie się nad pobliskie jezioro Bovilla położone około 17 km od centrum miasta. Naszym zdaniem to jedno z najpiękniejszych miejsc w okolicach Tirany, idealne dla osób szukających ucieczki od miejskiego zgiełku. Jezioro leży wśród malowniczych gór, widoki wokół dosłownie zapierają dech w piersiach widoki. A do tego są tu świetne warunki do trekkingu oraz fotografii. Do jeziora wiedzie kanion Bovilla, który jest równie piękny jak samo jezioro. Warto wiedzieć, że jezioro jest głównym rezerwuarem wody pitnej dla miasta.
Do jeziora można dojechać samochodem, najlepiej SUV-em, ponieważ ostatnie kilometry to droga gruntowa, mocno kamienista.
Jeśli jesteśmy głodni to polecamy zatrzymać auto przed restauracją Bovilla, wejść i zamówić coś dobrego z ich karty. My próbowaliśmy sałat, zapiekanego sera czyli kaszkaval, chleb kukurydziany w śmietanie oraz jufkę czyli zapiekany makaron podsmażany na maśle.
Później można się wybrać na punkt widokowy Bovilla, który jest najlepszym i chyba najbardziej popularnym miejsc. Stąd rozciąga się piękny widok na jezioro Bovilla.
Podejście zajmuje około 20 minut i wynagradza naprawdę niesamowitymi widokami na jezioro i kanion. My spróbowaliśmy wejścia na wysuniętą skałę, jednak polecamy to osobom doświadczonym i w dobrych butach. Skała znajduje się na wprost wylotu kanionu, często mocno tu dmucha i trzeba solidnie zapierać się na nogach, żeby człowieka nie zdmuchnęło.
To także dobry punkt startowy dla miłośników dłuższych, górskich wędrówek, ponieważ tutaj rozpoczyna się trekking po Górach Kruja.
Jeśli podobał Ci się ten tekst i chcesz wesprzeć to co robimy, możesz postawić nam przysłowiową kawę.
