Porcelana z Ćmielowa – najstarsza w Polsce manufaktura ceramiki cienkościennej

Świętokrzyskie atrakcje czyli warsztaty ze zwiedzaniem

Porcelana z Ćmielowa znana nam była od dawna ale nie wiedzieliśmy, że fabryka w Ćmielowie jest jedną z najdłużej funkcjonujących wytwórni porcelany w Polsce.

Jeśli szukasz pomysłu na ciekawe spędzenie czasu w województwie świętokrzyskim to odwiedzenie Ćmielowa jest bardzo dobrą opcją. A konkretnie odwiedzenie w nim Żywego Muzeum Porcelany, które znajduje się przy manufakturze.

Historia manufaktury w Ćmielowie

Fabryka a właściwie mała manufaktura powstała w 1790 a stworzyła ją grupa lokalnych rzemieślników, którym przewodził garncarz Wojtas. Uznanie zdobyła gdy zaczęła produkować fajans, który zachwycił nawet księcia Józefa Poniatowskiego. Ale wciąż to był tylko fajans.

Porcelana z Ćmielowa przebojem wdarła się na europejskie salony pod koniec lat 30-ych XIX wieku, gdy właścicielem manufaktury został Gabriel Weiss. Wówczas lokalne surowce zastąpiono najlepszymi materiałami z Francji.

Była tak wyjątkowa, że w 1905 roku Car Mikołaj II złożył tu specjalnie zamówienie na serwis Matylda, gdzie podstawą filiżanek były kwadratowe nóżki.

Podarował go swojej ukochanej, primabalerinie Matyldzie Krzesińskiej. Formy serwisu zostały zniszczone a dzięki temu serwis jest tak wyjątkowy bo jedyny na świecie.

Żywe Muzeum Porcelany w Ćmielowie

A dziś możemy przyjechać sami do Ćmielowa i na żywo pooglądać najstarsze i najbardziej wartościowe prace lub nowości.

Galeria rzeźby na świeżym powietrzu

Zaczynamy od wejścia, po prawej stronie znajduje się galeria małp, która nawiązuje do znajdującej się w środku wystawy „Piekne małpy Europy”, autorstwa Adama Spały. Jest ona metaforą przyszłej wizji zagłady, ostrzeżeniem, że brak współpracy i empatii na poziomie krajów wsród krajów świata a szczególnie Europy może przynieść katastrofalne skutki.

Zwiedzanie Muzeum – stary piec

Właściwie zwiedzanie rozpoczyna się od wizyty w starym, zabytkowym piecu do wypalania ceramiki, pochodzącym z 1937 roku. I nagle wszystko stało się jasne. Dlaczego ta porcelana jest tak wyjątkowa? I dlaczego tyle kosztuje?

Przygotowanie jednej filiżanki zajmuje 40 godzin. Ze stu do ostatniego etapu przetrwa średnio 8 sztuk. Wszystko jest robione ręcznie począwszy od przygotowania płynnej masy z trzech pdostawowych składników:

• Glinki kaolinowej – 50%
• Piasku kwarcowego – 25%
• Skalenia czyli miksowanej kredy – 25%

Wlewa się ją do form gdzie tworzy naczynia lub figury o cienkich ściankach, następnie suszone, szkliwione różowym szkliwem, które po wypaleniu na ostro w temperaturze 1400 stopni i przez 10 godzin staje się bezbarwne.

W czasie wypalania porcelana kurczy się aż o 18 procent. Czasem coś pójdzie nie tak i efekty takich nieplanowanych przypadków można oglądać na wystawie w Muzeum.

Prawidłowo wypalona ceramika trafia do malarni, gdzie złote ręce artystyki pokrywają je wzorami według projektów.

Po malowaniu prace trafiają ponownie do pieca na 4 godziny. A po tym czasie wracają do malarni, gdzie są złocone 24 karatowym złotem by wrócić na ostatni wypał do pieca. Po czym są gotowe do użycia.

Tak właśnie powstaje porcelana cienkościenna z Ćmielowa. Przemysłowa nie jest tak delikatna i lekka. Na każdej filiżance czy talerzyku, od spodu wbijany jest różowy kwadracik z literką A, to znak Ćmielowa, który potwierdza autentyczność a jest przy nim również nr pracownika, który go wykonał.

Wystawa ceramiki w Żywym Muzeum Porcelany w Ćmielowie

Ale najlepsze jest dopiero później gdy możemy zobaczyć piękną i luksusową różową porcelanę autorstwa Bronisława Kryńskiego. Tego samego, który stworzył koncepcję zabytkowego pieca do wypalania ceramiki.

Gdy podstawowa, ćmielowska porcelana powstaje z trzech składników ta różowa z aż jedenastu.

Co ciekawe w Żywym Muzeum Porcelany w Ćmielowie udało się zgromadzić zbiory polskiego fajansu od drugiej połowy XVII do XIX wieku.

Dalej idziemy podziwiać piękną kolekcję porcelany w tym wspomiany serwis Matylda, zamówiony przez Cara Mikołaja.

Jest przegląd najważniejszych serwisów jakie powstały w Ćmielowie na przestrzeni ostatniego stulecia w tym prace Lubomira Tomaszewskiego.

Ciekawostką jest drobny zbiór podróbek jakie udało się odkryć na świecie.

A także dla porównania przegląd porcelany europejskiej i światowej.

W holu zobaczymy ciekawą kolekcję porcelanowych ikon.

A także wspomiany wcześniej zbiór prac z cyklu „Piękne Małpy Europy”, które pomysłodawcą jest Adam Spała.

Warto dodać, że porcelana z Ćmielowa swoją pozycję na rynku umocniła w okresie międzywojennym. Wtedy powstał słynny serwis „Empire”, który zdobił siedzibę prezydenta w Zamku Królewskim w Warszawie. A także kolekcje w stylu art deco takie jak „Kula”, „Lwów” i „Płaski”.

Okres powojenny to projekty awangardowe, które odbiegały od szarzyzny PRL-u A wszystko dzięki znakomitym projektantom jak Wincenty Potocki i Lubomir Tomaszewski, których marzeniem było tworzenie pięknej sztuki użytkowej.

Z tego okresu znane są serwisy kawowe „Goplana”, „June”, „London”, „Ina”  a także porcelanowe figurki, które dziś są prawdziwym rarytasem kolekcjonerskim.

Warsztaty

Na zakończenie jest najsympatyczniejsza część czyli warsztaty podczas, których nauczysz się jak zrobić różyczkę z porcelany. Co ciekawa masa do wyrobu porcelany w przeciwieństwie do plasteliny twardnieje pod wpływem ciepła więc obróbka musi być bardzo szybka.

Pani, która prowadzi warsztaty pokaże jak podzielić masę i stworzyć różę a także co z nią zrobić dalej.

Na koniec warsztatów każdy otrzymuje również piękny prezent jakim jest porcelanowa filiżanka do kawy.

Czas i koszt zwiedzania

Zwiedzanie z warsztatami trwa kilka godzin więc to bardzo dobra opcja na jednodniową wycieczkę, po której można przysiąść w muzealnej kawiarni i napić się kawy z filiżanki wartej 3 tys. PLN, złoconej 24-karatowym złotem.

Polecamy wejść do sklepu obok i zobaczyć wyjątkowe i niezwykle kosztowne serwisy, z których najdroższy kosztuje bagatela 120 tys. zł.

Ale zdecydowanie na naszą kieszeń były ulubione przez nas magnesy z projektami tancerek Tomaszewskiego.

Wielką wartością Muzeum Porcelany z Ćmielowa są przewodnicy a my osobiście polecamy spotkanie z Panią Kasią, która pięknie nam o ćmielowskiej porcelanie opowiadała.

Ceny biletów:

• normalny – 49 zł / 1 osoba
• ulgowy – 45 zł / 1 osoba
• rodzinny – 2+1 – 129 zł
• grupy – 42 zł / osobę

Galeria sztuki

Jeśli Ci się nie spieszy skieruj kroki na ostatnie piętro, gdzie znajduje się galeria sztuki i są prezentowane ciekawe wystawy okresowe.

My trafiliśmy na naprawdę wyjątkową wystawę rzeźby, nieżyjącego już Lubomira Tomaszewskiego, który przez lata tworzył projekty dla manufaktury w Ćmielowie. W latach 60-ych na stałe wyjechał do Nowego Jorku ale po upadku PRL wrócił do współpracy z Ćmielowem. Na wystawie można zobaczyć wyjątkowe prace powstałe głównie z drewna i metalu.

Na wystawie spotkaliśmy też prace prof. Pawła Orłowskiego, które w całości poświęcone są człowiekowi i od lat jest wyróżnik jego twórczości.

Atrakcje Świętokrzyskie

Szukasz ciekawych miejsc w Świętokrzyskiem, które warto odwiedzić? Zerknij też na naszą stronę do tego działu:

• Szalone Walizki odkrywają Polskę – Świętokrzyskie