Dzikie Mazury – 20 miejsc, które warto zobaczyć w okolicach Gołdapi

Koniec świata mówią jedni. Miejscowi wręcz odwrotnie twierdzą, że początek świata i Europy. Jakby nie patrzeć Gołdap nie leży na żadnym z popularnych turystycznych szlaków. Ale gdyby ktoś nas spytał gdzie można zobaczyć naprawdę dzikie Mazury, poznać tajemnicze historie, dobrą, tradycyjną kuchnię i ludzi życzliwych, życzliwością szczerą, niewymuszoną to jednym tchem powiemy – jedź do Gołdapi.

Miasto leży tak blisko Rosji, że bliżej się chyba nie da bo do granicy są zaledwie 3 km. Graniczne jest też jezioro Gołdap, które w 2/3 znajduje się po polskiej stronie. Granica nazywana palcem Stalina, wrysowana została prostym pociągnięciem ołówka po mapie. Odcięła jezioro, większą część Puszczy ale co najważniejsze podzieliła dawne Prusy Wschodnie pozostawiając sporą część pruskich dworów w obecnym obwodzie kaliningradzkim.

Miasto Gołdap

Gołdap to 14-tysięczne miasto, które od zawsze było miastem granicznym. Powstała w 1570 roku decyzją księcia Albrechta. Jednak jej nazwa ma pochodzenie staropruskie i litewskie. Miasto miało wzmocnić Prusy Wschodnie na granicy z Litwą. W herbie ma znak zarówno Hohenzollerów ale i polskiego króla Zygmunta Augusta, który był zwierzchnikiem lennym Prus.

Po upadku PRL miasto żyło z bliskości granicy ale też konsekwentnie broniło się przed rozwojem przemysłu będąc świadomym walorów miejsca i szukając swojej szansy w turystyce. A warunki ku temu są znakomite. Dlatego zimą Piękna Góra to jeden z najlepszych na północy ośrodków narciarskich, latem okolica pozwala się zaszyć jak nie przymierzając – w Bieszczadach. Nieprzypadkowo Gołdap znalazła się w Międzynarodowej Sieci Miast CittaSlow.

Należące do niej miasta i miasteczka położone są z dala od wielkiego przemysłu, metropolii, a czasem i od przesytu nowoczesnością. W świecie pogoni za dobrami materialnymi stanowią one alternatywę dla tego pędu, promując życie w ciszy i harmonii, wolniejszym ale i przyjemniejszym tempem.

Wykonywane w Gołdapi  badania powietrza pokazują, że wyniki zanieczyszczeń są 6-krotnie niższe niż polskie normy.

Gołdap – tężnie i uzdrowisko

Dzięki tej lokalizacji na skraju Puszczy Rominckiej oraz bogactwu borowin i  czystemu powietrzu w 2000 roku powstało jedyne na Warmii i Mazurach uzdrowisko o profilu borowinowo-klimatycznym. W pijalni wód można spróbować wody mineralnej, czerpanej z głębokości 426 metrów, z pokładów kredy górnej. Woda lecznicza w Gołdapi pochodzi z jeszcze głębszych pokładów jury dolnej na głębokości 646 metrów. Obydwie zawierają związki chlorkowo-sodowo-fluorkowe.

Gołdapskie tężnie są polecane osobom cierpiącym na schorzenia górnych dróg oddechowych ale także stres i depresje. U ludzi zdrowych przebywanie w tężniach powoduje wzrost odporności organizmu.

Wraz z uzdrowiskiem w Gołdapi powstały baseny, siłownie na świeżym powietrzu, sauny, banie i co tam jeszcze człowiek może potrzebować do szczęścia.

A wszystkie te atrakcje można znaleźć na stronie Uzdrowiska www.uzdrowiskogoldap.pl

Restauracja Matrioszka – klimat pogranicza

Kwintesencją pogranicza dawnych Prus, obecnej Rosji i Litwy jest miejscowa kuchnia. A kwintesencją tej kuchni może być gołdapska Matrioszka. Być tu i nie wpaść na kartacze to poważne zaniedbanie, którego nie chcieliśmy popełnić. Restauracja powstała w 2011 i specjalizuje się w kuchni polskiej i rosyjskiej.

To co możemy polecić to słynne gołdapskie kartacze, rodzaj pyzy o podłużnym kształcie z nadzieniem z łopatki wieprzowej przyprawionej otartym majerankiem. Obowiązkowa jest też kiszka ziemniaczana i placki.

Z rosyjskiej kuchni warto spróbować naszych ulubionych pielmieni, pierogów z łososiem i obowiązkowej solianki.

Nowością w Matrioszce jest czeburek z wieprzowiną i aromatyczną kolendrą.

Ale już absolutnym hitem, który trzeba koniecznie zamówić są pierogi z karpia z atramentem z mątwy, podawane z dodatkiem oliwy i czosnku.

Na górze Matrioszki znajdziesz też pokoje, których nazwy pochodzą od kolorów ich wystroju

Hotel Ventus – SPA z rodzinnym klimatem

Na weekendowy pobyt w Gołdapi wybraliśmy Hotel Ventus. I jedno możemy powiedzieć, że rzadko zdarza nam się trafiać do miejsca, gdzie panuje tak domowa atmosfera. To jedna z wielkich zalet tego miejsca oprócz świetnego położenia blisko tężni i  blisko plaży miejskiej.

Do zalet należy dorzucić wygodne, duże pokoje i …  w gratisie śpiew ptaków za oknem.

Ale już absolutnie zachwyca jakość kuchni, świeżość, lokalność i regionalizmy. Wszystko to cenimy bardzo a Ventus w tej kwestii naprawdę pozytywnie zaskakuje. Na śniadanie wędliny z dziczyzny, sery od okolicznych producentów, wszystko naprawdę świeże i pyszne. I nie trzeba wtedy dużo, wystarczy, żeby było smacznie.

Za hotelem znajduje się piękny brzozowy zagajnik gdzie latem ptaki wyśpiewują serenady.

A dalej miejska plaża nad jeziorem Gołdap ze wszystkimi atrakcjami.

View this post on Instagram

A post shared by Szalone Walizki/Dorota i Jarek (@szalonewalizki_pl)

Na spragnionych relaksu czeka basen oraz oferta SPA z saunami i gabinetami masażu.

Na miejscu można kupić lokalne produkty, które zabraliśmy oczywiście ze sobą do domu. Można wypożyczyć rowery na wycieczki po okolicy.

Ventus polecamy bo sami kochamy miejsca gdzie po prostu czuć dobrą energię. Zresztą więcej można poczytać na stronie Hotel Ventus.

Bunkry Luftwaffe i miejsce testów silników do rakiet V

Niedaleko hotelu, w lesie Kumiecie, na skraju Gołdapi znajduje się zespół bunkrów dawnej kwatery Luftwaffe. Nosił on kryptonim Robinson. Jeden z ciężkich bunkrów znajduje się obok obecnego sanatorium Wital. W lesie rozsiane są też mniejsze bunkry, z których każdy stanowił schron dla 150 osób. Kierowano stąd atakami na Związek Radziecki, osobiście bywał też Herman Goering, który dojeżdżał jednym ze swoich pociągów Asien lub Pomeranien.

Las kryje też kolejną ciekawostkę. Prawdopodobnie tutaj prowadzono badania nad silnikami do pocisków V-2. Tutaj znajdowała się też eksperymentalna hamownia silników odrzutowych.

Została wysadzona w latach 80-ych ubiegłego wieku ale ciekawscy wciąż mogą oglądać ruiny tego miejsca.

W drodze do Gołdapi – też Dzikie Mazury

O tym powinniśmy napisać na początku. Bo droga na Mazury Garbate to po prostu bajka. Tu nie da się po prostu pędzić na oślep, chyba, że jest się ślepym i głuchym na piękno przyrody oraz niezwykle klimatyczny krajobraz dawnych pruskich wsi.

Ta droga to najlepszy sposób na przestawienie się z trybu miejskiego na czekające nas w Gołdapi i okolicach życie slow.

Gdy skręcimy w Pozezdrzu z głównej asfaltówki, wjedziemy do krainy częściej zamieszkałej przez bociany i żurawie niż ludzi.

Piramida w Rapie

Taką drogą dojedziemy do Bań Mazurskich, a gdy skręcimy w lewo, do pierwszej atrakcji w Rapie. W latach 90-ych ubiegłego stulecia, gdy byliśmy w Rapie po raz pierwszy, piramida była dla nas wielkim zaskoczeniem ale była już mocno zniszczona. Wyremontowana w 2018 roku dzięki wsparciu Nadleśnictwa Czerwony Dwór stanowi coraz bardziej popularną atrakcją na trasie pomiędzy Węgorzewem a Gołdapią.

A sama piramida powstała najprawdopodobniej w 1811 roku, jako grobowiec rodzinny pruskiego rodu von Farenheid. Kształtem zewnętrznym przypomina egipskie piramidy, jednak faktycznie ( jak powiedział nam Grzegorz Pepłowski – pasjonat historii tych ziem ) – trójkąt nad grobowcem był masońskim symbolem, ponieważ jego twórca był wysoko postawionym członkiem królewieckiej loży masońskiej Trzy Korony Jednak wewnętrz sklepienie ma formę łuku. Zostały zbudowane z kamienia polnego na planie kwadratu o wymiarach

• wysokość: 15,9 m
• boku podstawy: 10,4 m

Inny badacz mazurskiej historii- dr Jerzy Marek Łapo uważa, że piramida w Rapie powstała w 1795 r i była … lodownią czyli miała służyć przechowywaniu lodu na potrzeby kuchenne. Podobne konstrukcje budowano w tym samym czasie we Francji i Niemczech. I również z dala od zabudowań. A dopiero później, z niewiadomych przyczyn Piramida zaczęła służyć jako grobowiec. 

Kolejny spór to dla kogo grobowiec powstał. Powszechnie spotykanw internecie informacje mówią, że pierwszą z pochowanych w 1811 roku był trzyletnia córka Ninette. Zdaniem Grzegorza Pepłowskiego – grobowiec powstał dla babki owej Ninette. Piramida skrywa siedem trumien a ciała w nich złożone, mimo bardzo wilgotnego terenu uległy mumifikacji, która okazuje się być częstym naturalnym procesem w grobowcach.

Po zwiedzaniu warto wpaść do Pana Stanisława, właściciela mini muzeum tuż przy parkingu, na kartacze i miejscowe legendy.

Banie Mazurskie

Po wyjeździe z Rapy polecamy zatrzymać się na końcu Bań Mazurskich. Tuż przy wylocie na Gołdap stoją stare mazurskie chałupy z początku XX wieku. Sa proste a jednocześnie urokliwe, idealnie wpisując się w krajobraz.

Dzikie Mazury – geneza nazwy

Sama nazwa Dzikie Mazury została wymyślona przez Dariusza Morsztyna miłośnika przyrody, zamieszkujące miejsce nazwane Republiką Ściborską. Określa ono najlepiej zachowaną pod względem przyrodniczym, architektonicznym i krajobrazowym część Mazur obejmującą obszar około 40km na północ od Giżycka, na wschód od Węgorzewa i na zachód od Dubeninek. Znajdują się tu 3 puszcze (Romincka, Borecka i Lasy Skaliskie), kilkanaście wsi z doskonale zachowanymi zespołami architektonicznymi, (jak na Mazury) zachowanym krajobrazem kulturowym, a nawet kilka wsi, gdzie 100% domów pochodzi sprzed 1945 roku.

Puszcza Romincka czyli prawdziwie dzikie Mazury

To jeden z najpiękniejszych i naprawdę dzikich kompleksów leśnych w tej części Polski. Cała Puszcza zajmuje obszar 35,5 tysiąca hektarów, po stronie polskiej około 15,5 tysiąca. Do dziś przez Puszczę biegną świetnie utrzymane stare pruskie drogi, które obecnie są bardzo chętnie wykorzystywane przez rowerzystów Najważniejsze z nich są obowiązkowe wysadzane dębami.

Pierwszy za Gołdapią ukazał się naszym oczom Las Żyliny. Dalej krajobraz przypomina nieco tajgę a są miejsca, gdzie występuje niska roślinność typowo tundrowa.

Najlepszym tego przykładem jest Rezerwat Mechacz Wielki. To wielka połać torfowisk gdzie można też spokojnie znaleźć bobrowe żeremia.

Gdy ma się odrobinę szczęścia tak jak nam się to zdarzyło w Botkach, można trafić na kozę sarny czyli mamę, z młodymi która ostrożnie przeprowadza je przez drogę.

Piękną panoramę na Puszczę znajdziemy w Bludziach

A przejeżdżając przez wieś zatrzymaj się i rzuć okiem na urokliwy, stary, mazurski młyn, który czeka na nowego właściciela.

Uroczyska

Puszcza pełna jest torfowisk wysokich, gdzie miąższość torfu dochodzi do 9 metrów. Łatwo trafić też na uroczyska, bagna i oczka wodne, które zjawiskowo wyglądają z lotu ptaka.

Jadąc latem do Puszczy warto zabrać ze sobą odpowiednie ubranie, solidne buty i środek na komary, które tną niemiłosiernie.

Na mapie znajdziecie też puszczańskie osady budowane z drewna, malowniczo wkomponowane w krajobraz.

Głazy Wilhelma

Puszcza od zawsze słynęła z bogactwa zwierzyny. Wyjątkowe były rominckie jelenie, które upodobał sobie cesarz Wilhelm II. Często przyjeżdżał tu na polowania z drewnianego pałacyku w Romintach. W miejscach, gdzie strzelił szczególne okazy stawiano specjalne głazy dla upamiętnienia  chwili. Najbardziej znanym i dostępnym jest głaz dwutysięczny, stojący tuż obok leśnej drogi działowej. Znajdziesz go na obydwu mapach zamieszczonych na końcu posta. Przy głazie rośnie czerwony dąb.

A wyryta jest na nim informacje, że:

28 września 1912 roku Cesarz Wilhelm II upolował dwutysięcznego jelenia szlacheckiego, kapitalnego czternastaka, którego poroże według legend miało ważyć 7,5 kg.

Po drugiej stronie drogi przygotowane są biesiadne stoły i ławy a także miejsce na ognisko.

A drewniany pałacyk Wilhelma II z Romint trafił po wojnie do Parku Centralnego w Kaliningradzie.

Chaty weteranów I wojny światowej w majątku Galwiecie

W dawnym majątku Galwiecie, w promieniu 10-15 km kilometrów na wschód od Gołdapi, znaleźć można unikatowe chaty weteranów I wojny światowej. Co ciekawe występują one tylko w tym majątku i nigdzie indziej. Żołnierze w uznaniu zasług otrzymywali gospodarstwo z budynkiem, który pełnił trzy funkcje jednocześnie. Z lewej strony była część mieszkalna, na prawo obórka dla zwierząt a nad nią stodoła.

Wszystkie chaty były budowane według tego samego projektu. W tamtych czasach wielu pruskich oficerów było jednocześnie właścicielami majątków w Prusach Wschodnich. Niewykluczone, że oni zadbali by ich żołnierze wracający z frontu znaleźli się w najbliższej okolicy.

Szczególnie zasłużeni żołnierze otrzymywali gospodarstwa wraz z inwentarzem. W majątku było około 15 takich domów weteranów. Do dziś zachowało się zaledwie kilka oryginalnych a nam udało się odszukać jeden z nich.

Wieś Rogajny – mazurska szkoła i siedziba masonerii

Warto zatrzymać się na chwilę we wsi Rogajny położonej 15 km na wschód od Gołdapi. Miejscowe legendy głoszą, że w tym budynku, datowanym na rok 1867 odbywały się spotkania masonerii.

Kawałek dalej jadąc na wschód można obejrzeć klasyczną mazurską szkołę, które budowane były według jednego projektu.

Czerwona cegła, dwie izby a na górze mieszkanie nauczyciela.

Bezkrwawe Mazurskie Safari

U podnóża Tatarskiej Górki, 10 km na południe od Gołdapi znajduje się ewenement w skali regionu. Na około 300 hektarach pięknych pagórków, dolin, lasów i jezior, żyją w stanie prawie dzikim niezwykłe zwierzęta. Są wśród nich stada jeleni marali,

Są muflony, dzikie owce arui, koniki Przewalskiego, tarpany guanako, lamy,na które polecamy uważać

czy długowłose jaki, z których najzabawniejszy jest Zezu z pokrzywionymi rogami.

Obok przy odrobinie szczęścia można obserwować orły bieliki, ale także żurawie, czaple i gniazdujące na bagnach kormorany.

Jest też egzotyczne ptactwo: strusie, pawie, bażanty. Gospodarstwo zwiedza się z pokładu samochodu terenowego, co tylko dodaje uroku wyprawie. Żeby odwiedzić mazurskie safari dobrze jest wcześniej zadzwonić pod nr : 721 281 549 i dokonać rezerwacji.

Koszt:

• grupa do 8 osób – 200 zł.
• grupa powyżej 8 osób – 25 zł od osoby.
• Dzieci do lat 3 bezpłatnie
• maksymalna liczba osób – 40
• czas trwania: około godziny

Mosty i wiadukty trasy kolejowej Żytkiejmy – Gołdap

Most w Stańczykach

Bez wątpienia najsłynniejsze i najczęściej odwiedzane przez turystów są mosty w Stańczykach. Przed dojazdem do nich warto zwrócić uwagę na urokliwą aleję jarzębu szwedzkiego. Drzewa są bardzo stare ale co ważne w stanie naturalnym drzewa są rzadkim gatunkiem chronionym.

Same mosty powstawały w latach 1912-1918. Są jednymi z najwyższych w Polsce o wysokości 36,5 metra i pięciu przęsłach długości 180 metrów.

W dole, pod nimi płynie rzeka Błędzianka.

Pierwszy z mostów – południowy powstawał w latach 1912-14. W necie można zobaczyć film z przejazdu pociągu po tym właśnie moście w latach 30-ych.

Most północny został zbudowany w 1918 roku. Nigdy nie przejechał po nim żaden pociąg. Po I wojnie budowa magistrali na Litwę nie miała sensu dlatego tory położono tylko na moście południowym a od 1927 po trasie zaczęły regularnie kursować pociągi.

Po upadku PRL most był popularnym miejscem skoków na bungie, a po remoncie górnej części spacerowej także jedną z największych atrakcji tej okolicy. Kilometr przed mostami powstała też wieża widokowa, z której można podziwiać mosty wraz z krajobrazem Mazur Garbatych.

Bilet wstępu na most kosztuje 5 PLN.

Most w Botkunach – Małe Stańczyki

Jednak jeden z najbardziej tajemniczych i klimatycznych mostów na tej trasie, w Botkunach, tuż za Gołdapią. Właściciel czyli Lasy Państwowe, odcięły przejazd przez górną część mostu ale by podziwiać całość tej konstrukcji trzeba zejść na dół, na brzeg rzeki Jarki. Ten most jest najmniejszy ze wszystkich na tej trasie, ma 50 metrów długości i 15 wysokości. I powoli pochłania go natura a szara konstrukcja idealnie wtapia się w zieleń lasu.

W mglisty, wilgotny dzień przypomina mosty rodem z Hogwartu. Ukryty jest w lesie około 7 kilometrów na wschód od Gołdapi ale dość łatwo można do niego dojechać. Polecamy gorąco.

Wiadukt w Kiepojciach

Najdalej na wschód znajduje się pojedynczy wiadukt. A kilkaset metrów przed nimi dwutorowy most w Kiepojciach, bardzo podobny konstrukcją do tego w Stańczykach. Do niego można dojść pieszo natomiast do pojedynczego spokojnie dojechać samochodem czy motorem. A także wdrapać się na sam szczyt.

Trójstyk w Bolciach – biegun zimna

Na skraju Warmii i Mazur, w Bolciach znajduje się słynny trójstyk granic Polski, Rosji i Litwy. 450 metrów od parkingu znajduje się słup graniczny o nazwie Wisztyniec, który nazywany jest jednocześnie polskim biegunem zimna.

Radzimy nie wchodzić przez rosyjską część granicy po lewej stronie słupa gdyż przekroczenie granicy z Rosją, która nie należy do krajów Strefy Schengen grozi mandatem w wysokości 500 PLN. A na miejscu doskonale widać, że punkt jest stale monitorowany.

Dzikie Mazury – mapa miejsc w Gołdapi i okolicach

Większość opisanych przez nas miejsc znajduje się wzdłuż popularnego szlaku rowerowego Green Velo. W związku z tym polecamy wypożyczenie rowerów w Gołdapi i ruszenie na wycieczkę na dwóch kółkach naszymi śladami.

Miejsca, które odwiedziliśmy w czasie naszej podróży wokół Gołdapi znajdziesz na mapie poniżej.

Gołdap i okolice – wszystkie atrakcje powiatu gołdapskiego

A wszystkie atrakcje powiatu gołdapskiego polecamy odszukać też na bardzo bogatej mapie przygotowanej przez mieszkańców Gołdapi.

A pomysły na inne spędzanie czasu na Mazurach znajdziesz w naszych kolejnych tekstach:

• Giżycko na Mazurach – 10 nieżeglarskich miejsc, które polecamy
• Weekend pod żaglami na Mazurach – trasą od Giżycka na północ
• Olsztyn i okolice Olsztyna czyli ciekawe miejsca, które warto zobaczyć na Warmii i Mazurach
• Gdzie rosną drzewa na żaglowce? Rezerwat Sosny Taborskiej
• Mazury – co warto zobaczyć – 12 powodów by odwiedzić Krainę Tysiąca Jezior
• Mazury Zachodnie – smaczna kraina łagodności